Ümumi cərrahiyyə bölməsi

Ümumi cərrahiyyə, bədənin müxtəlif orqan və sistemlərində yaranan xəstəliklərin cərrahi üsullarla diaqnoz və müalicəsini həyata keçirən tibb sahəsidir. Qarın, döş, qalxanvari vəz, yumşaq toxuma, həzm sistemi və yırtıq kimi bir çox sahə və xəstəlik ümumi cərrahiyyənin fəaliyyət dairəsinə daxildir. Xərçəng, infeksiya, travma, öd kisəsi problemləri, appendisit və bağırsaq keçməzliyi kimi hallar da ümumi cərrahiyyənin tez-tez məşğul olduğu xəstəliklər arasındadır.

Ümumi cərrahiyyə bölməsinin geniş diaqnostik və müalicə xidmətləri xəstələrin ehtiyaclarına uyğun müasir tibbi avadanlıqlar və qabaqcıl texnologiya ilə təchiz olunmuş müəssisələrdə təqdim olunur. Ümumi cərrahiyyə bölməsi, cərrahi müdaxilə tələb edən xəstəliklərin düzgün və erkən diaqnozunun qoyulması və effektiv müalicə üsullarının tətbiqində önəmli rol oynayır. Diaqnostika prosesi ətraflı müayinələr, laboratoriya testləri, MRT, KT və ultrasəs kimi görüntüləmə üsulları və zərurət olduqda biopsiya ilə dəstəklənir. Müalicələr minimal invaziv əməliyyatlardan açıq cərrahiyyəyə qədər geniş spektrdə təqdim olunur və hər bir xəstə üçün fərdi planlar multidisiplinar heyət tərəfindən hazırlanır. Bu prosesdə xəstənin ümumi sağlamlıq vəziyyəti, həyat tərzi və üstünlükləri nəzərə alınır. Bundan əlavə, piylənmə cərrahiyyəsi ilə yanaşı, endokrin cərrahiyyə və qastroenterologiya, koloproktologiya cərrahiyyəsi kimi alt sahələrdə ixtisaslaşmış müalicə üsulları sahəsində təcrübəli cərrahlar tərəfindən diqqətlə tətbiq edilir.

Ümumi cərrahiyyə, bədənin müxtəlif nahiyələrində yaranan bir çox xəstəliyin cərrahi müalicəsi ilə məşğul olan tibb sahəsidir. Qarın boşluğunda yerləşən orqanlar (mədə, bağırsaqlar, öd kisəsi, qaraciyər, mədəaltı vəzi), tiroid və paratiroid vəzilər, süd vəzi xəstəlikləri, yırtıqlar, yumşaq toxuma şişləri, appendisit, babasil və anal fistul kimi xəstəliklər ümumi cərrahiyyənin əhatə dairəsinə daxildir. Bundan əlavə, travma nəticəsində yaranan zədələrin müalicəsi və bəzi xərçəng növlərinin cərrahi müdaxiləsi də bu sahəyə aiddir. Ümumi cərrahiyyə zərurət olduqda digər ixtisas sahələri ilə əməkdaşlıq edərək xəstələrin diaqnoz və müalicəsini həyata keçirir.

Ümumi cərrahiyyə aşağıdakı xəstəliklərlə məşğuldur:

• Həzm sistemi xəstəlikləri (mədə, nazik və yoğun bağırsaqlar, öd kisəsi, mədəaltı vəzi)
• Tiroid və paratiroid vəzilərlə bağlı xəstəliklər
• Süd vəzi xəstəlikləri
• Yırtıqlar
• Appendisit
• Babasil, anal fistul və anal çatlar
• Qaraciyər və dalaq problemləri
• Yumşaq toxuma şişləri
• Dərialtı infeksiyalar
• Travmalar nəticəsində yaranan yaralanmalar

Eyni zamanda, mədə və bağırsaq xərçəngi kimi bir çox xərçəng növünün cərrahi müalicəsində də bu sahə mühüm rol oynayır.

Ümumi Cərrahiyyə ilə Əlaqəli Başlıca Xəstəliklər

Yırtıqlar (Herniyalar)

Yırtıqlar qarın divarında zəif nöqtələrdən daxili orqanların bayıra doğru çıxması ilə yaranan geniş yayılmış bir problemdir. Ən çox qasıq, göbək və ya əvvəlki cərrahi kəsik yerlərində müşahidə olunur. Ağrı və narahatlıqla özünü göstərən bu halın müalicəsində əsas məqsəd cərrahi üsulla yırtığın düzəldilməsidir.

Qalxanabənzər vəz və qalxanabənzər vəz ətrafının xəstəlikləri

Qalxanabənzər və onun ətrafında yerləşən vəzlərdə yaranan düyünlər, həddindən artıq aktivlik və ya xərçəng kimi patologiyaları ümumi cərrahiyyənin məşğul olduğu sahələrdəndir. Xüsusilə qalxanabənzər vəzdəki düyünlərin bədxassəli (malign) olma ehtimalı, cərrahi müdaxiləni zəruri edə bilər. Qalxanabənzər ətrafı vəzdəki pozuntular isə kalsium tarazlığını poza bilər və bu da cərrahiyyə ehtiyacını doğura bilər.

Süd vəzi xəstəlikləri

Ümumi cərrahiyyə, süd vəzi xərçəngi başda olmaqla, süd vəzisində rast gəlinən xoşxassəli törəmələr, kistlər və infeksiyalarla məşğul olur. Süd vəzi xərçəngində tətbiq edilən cərrahi müdaxilə, şişin çıxarılması və ya zəruri hallarda mastektomiya (süd vəzinin tam çıxarılması) əməliyyatı ilə həyata keçirilir.

Həzm sistemi xəstəlikləri

Mədə, nazik və yoğun bağırsaqlar, qaraciyər, mədəaltı vəzi və öd kisəsi kimi orqanlarla bağlı xəstəliklər ümumi cərrahiyyənin əsas fəaliyyət sahələrindəndir. Öd daşı, appendisit, bağırsaq keçməzliyi və iltihabi bağırsaq xəstəlikləri kimi hallarda cərrahi müdaxilə tez-tez tətbiq olunur.

Appendisit

Appendisit, appendiks adlı kiçik orqanın iltihablanmasıdır və qarın ağrısı, ürəkbulanma, qızdırma kimi əlamətlərlə özünü göstərir. Təcili cərrahi müdaxilə tələb edən bu vəziyyət, appendiksin çıxarılması ilə müalicə olunur.

Hemoroid və anal nahiyə xəstəlikləri

Hemoroid (babasil), anal fistul və anal çat (fissura) kimi xəstəliklər ümumi cərrahiyyənin tez-tez müalicə etdiyi problemlərdəndir. Bu xəstəliklər düz bağırsaq və anus ətrafında ağrı, qanaxma və narahatlıqla özünü göstərir. Müalicə üsulları xəstəliyin ağırlıq dərəcəsinə görə dəyişir və bəzən cərrahi müdaxilə tələb oluna bilər.

Travmalar və zədələnmələr

Qəza, yıxılma və ya zərbə nəticəsində yaranan travmaların müalicəsində ümumi cərrahiyyə mühüm rol oynayır. Daxili orqan zədələnmələri, qanaxmalar və sınıqlar kimi hallarda cərrahi müdaxilə həyati əhəmiyyət daşıyır və sağalma prosesini sürətləndirə bilər.

Ümumi cərrahiyyə bölməsində düzgün diaqnozun qoyulması və effektiv müalicə planının hazırlanması üçün diaqnostika mərhələsi olduqca vacibdir. Bu proses detallı tibbi anamnez və fiziki müayinə ilə başlayır. Xəstəliyin növünə və vəziyyətinə görə laborator testlər, qan və biokimyəvi analizlər aparılır.

Görüntüləmə üsulları diaqnozun ayrılmaz hissəsidir:

• MRT (maqnit-rezonans tomoqrafiya)
• KT (kompüter tomoqrafiyası)
• USM (ultrasəs müayinəsi)
• Rentgen

Zəruri hallarda biopsiya kimi invaziv testlərə də müraciət olunur. Ümumi cərrahiyyə bu geniş yanaşması ilə diaqnostika prosesini etibarlı və detallı şəkildə aparır.

Ümumi cərrahiyyədə tez-tez tətbiq olunan testlər:

• Qan analizləri (ümumi qan sayımı, biokimya paneli, laxtalanma testləri)
• Sidik analizi
• Rentgen, ultrasəs, KT görüntüləmə üsulları
• MRT (maqnit-rezonans görüntüləmə)
• Endoskopik müayinələr (qastroskopiya, kolonoskopiya və s.)
• Biopsiya (toxuma nümunəsinin götürülməsi)
• EKQ (elektrokardioqrafiya)
• Ağciyər funksional testləri
• Laparoskopiya (qarın boşluğunun endoskopik qiymətləndirilməsi)
• İnfeksiya göstəriciləri (CRP, çökmə sürəti və s.)
• Şiş markerləri (CA 19-9, CEA, AFP və s.)
• Exokardioqrafiya (ürək və qan dövranı sisteminin dəyərləndirilməsi)
• Ultrasəs nəzarətində drenaj və ya maye aspirasiyası

Ümumi cərrahiyyə bölməsində düzgün diaqnozun qoyulması və effektiv müalicə planının hazırlanması üçün diaqnostika mərhələsi olduqca vacibdir. Bu proses detallı tibbi anamnez və fiziki müayinə ilə başlayır. Xəstəliyin növünə və vəziyyətinə görə laborator testlər, qan və biokimyəvi analizlər aparılır.

Ümumi cərrahiyyə bölməsində müalicə, xəstəliyin növünə, mərhələsinə və xəstənin ümumi sağlamlıq vəziyyətinə uyğun olaraq planlaşdırılır. Minimal invaziv üsullardan açıq əməliyyata qədər geniş spektrli müalicə variantları mövcuddur. Laparoskopik cərrahiyyə kimi minimal invaziv prosedurlar daha az ağrı və sürətli sağalma imkanı təqdim edərkən, açıq cərrahiyyə daha ciddi və geniş müdaxilələr üçün seçilir.

Tez-tez tətbiq olunan ümumi cərrahiyyə əməliyyatlarına qasıq yırtığının bərpası, öd kisəsi əməliyyatları, appendisit çıxarılması, qalxanabənzər və qalxanabənzər vəz ətrafı cərrahiyyəsi daxildir. Bundan əlavə, piylənmə cərrahiyyəsi, həzm sistemi cərrahiyyəsi və onkoloji cərrahiyyə kimi ixtisaslaşmış sahələrdə də fərdi müalicə planları hazırlanır. Müalicə prosesi, pasiyentin həyat keyfiyyətini artırmağa və tez bir zamanda sağalmasına yönəlmiş multidissiplinar komanda tərəfindən həyata keçirilir.

Ümumi cərrahiyyə bölməsində tətbiq olunan əsas müalicə variantları bunlardır:

• Piylənmə cərrahiyyəsi
• Endokrin cərrahiyyə
• Həzm sistemi (qastroenteroloji) cərrahiyyəsi
• Qaraciyər, mədəaltı vəzi və öd yolları cərrahiyyəsi (hepatopankreatobiliar cərrahiyyə)
• Süd vəzi cərrahiyyəsi
• Orqan transplantasiyası

Piylənmə Cərrahiyyəsi

Piylənmə - insan orqanizmində bir çox orqanın funksiyasına təsir edən ciddi və geniş yayılmış bir sağlamlıq problemidir. Onun müalicəsi pasiyentin həyat keyfiyyətini artırmaq və yanaşı gedən xəstəlikləri azaltmaq məqsədilə multidissiplinar yanaşma tələb edir. Bu üsullara mədə kəməri, qastrostomiya (tüp mədə) və qastrik baypas daxildir.

• Mədə kəməri-mədəyə qoyulan tənzimlənə bilən bant vasitəsilə qida qəbulunun həcmini məhdudlaşdırır.
• Tüp mədə (Gastrik sleeve)-mədənin böyük hissəsinin çıxarılması və boru formasına salınması ilə həyata keçirilir.
• Gastrik baypas- həm mədənin kiçildilməsi, həm də bəzi qidaların nazik bağırsaqda sorulmasının qarşısının alınmasına əsaslanır.

Hər bir əməliyyat növü, pasiyentin sağlamlıq vəziyyəti, piylənmə dərəcəsi və fərdi amillərə əsasən diqqətlə seçilir. Müalicə prosesinə diyetoloq, psixoloq və digər tibbi mütəxəssislər dəstək verir və əməliyyatdan sonra həyat tərzində dəyişikliklərə uyğunlaşmanı asanlaşdırır.

Endokrin Cərrahiyyə

Endokrin cərrahiyyə – daxili sekresiya vəzilərində yaranan xəstəliklərin cərrahi üsullarla müalicəsi ilə məşğuldur. Bu sahəyə qalxanabənzər vəz, qalxanabənzər vəz ətrafı vəzilər (paratiroid), böyrəküstü vəzilər və mədəaltı vəzidə yerləşən neyroendokrin şişlər daxildir.

Endokrin cərrahiyyə bu vəzilərin hormon ifrazındakı artma və ya çatışmazlıq nəticəsində yaranan xəstəliklərin diaqnostika və müalicəsində mühüm rol oynayır. Qalxanabənzər və paratiroid əməliyyatları adətən zob, hipertiroidizm, hipoparatiroidizm və digər bənzər xəstəliklər zamanı aparılır. Böyrəküstü vəz əməliyyatları isə bu vəzidəki şişlər və ya hormonal disbalans səbəbilə həyata keçirilir. Neyroendokrin şişlər əksər hallarda xoşxassəli olur, lakin vaxtında müdaxilə edilməzsə ciddi fəsadlara səbəb ola bilər.

Bu əməliyyatlar əsasən minimal invaziv üsullarla icra olunur, bu da pasiyentin daha tez sağalmasına və hospitalda qalma müddətinin azalmasına şərait yaradır. Eyni zamanda estetik baxımdan daha üstün nəticələr verir. Endokrin cərrahiyyə yalnız əməliyyatla məhdudlaşmır – pasiyentin ümumi sağlamlıq vəziyyəti də nəzərə alınaraq xüsusi müalicə planı hazırlanır. Bu plan çərçivəsində uyğun pəhriz, dərman müalicəsi və izləmə tövsiyə olunur.

Qastroenteroloji Cərrahiyyə

Qastrointestinal sistem cərrahiyyəsi – həzm sisteminin müxtəlif hissələrində yaranan xəstəliklərin müalicəsində istifadə olunan cərrahi üsulları əhatə edir. Bu sahə yemək borusu (ezofaqus), mədə, onikibarmaq bağırsaq (duodenum), nazik bağırsaq, yoğun bağırsaq və düz bağırsaq (rektum) kimi mühüm orqanları əhatə edir.

Qastroenteroloji cərrahiyyə – xoralı kolit, Kron xəstəliyi, kolorektal xərçəng, mədə xərçəngi, yemək borusu xərçəngi kimi ciddi xəstəliklərlə yanaşı, yırtıq və divertikulit kimi daha yüngül hallar üçün də tətbiq olunur. Əməliyyatlar adətən laparoskopik və endoskopik, yəni minimal invaziv texnikalarla həyata keçirilir. Bu üsullar bərpa müddətini qısaldır və fəsad riskini azaldır.

Müalicə planı, xəstənin ümumi sağlamlıq durumu və xəstəliyin mərhələsinə uyğun olaraq fərdiləşdirilir və multidissiplinar komanda tərəfindən hazırlanır.

Qaraciyər, Mədəaltı Vəzi və Öd Yolları Cərrahiyyəsi (Hepatopankreatobiliar Cərrahiyyə)

Hepatopankreatobiliar (HPB) cərrahiyyə, qaraciyər, mədəaltı vəzi və öd yolları kimi həyati orqanların xəstəliklərini əhatə edən ümumi cərrahiyyənin ixtisaslaşmış sahəsidir. Bu orqanların funksional və anatomik yaxınlığı səbəbilə HPB cərrahiyyəsi bütöv bir sahə kimi inkişaf etmişdir.

HPB cərrahiyyəsi – qaraciyər xərçəngi, mədəaltı vəzi xərçəngi, öd kisəsi və öd yolları xərçəngi kimi həyati təhlükə yaradan hallarla yanaşı, öd daşı və pankreatit kimi daha çox rast gəlinən problemlərin müalicəsində də tətbiq olunur.

Bu cərrahi əməliyyatlar yüksək səviyyədə peşəkarlıq və təcrübə tələb edir. Müalicə prosesi, pasiyentin xəstəliyinin mərhələsinə və ümumi vəziyyətinə əsasən fərdiləşdirilərək həyata keçirilir və məqsəd pasiyentin həm həyat keyfiyyətini artırmaq, həm də optimal nəticə əldə etməkdir.

Süd Vəzi Cərrahiyyəsi

Süd vəzi cərrahiyyəsi, xüsusilə süd vəzi xərçəngi olmaqla, bu orqana aid müxtəlif xəstəliklərin diaqnostikası və müalicəsində mühüm rol oynayır. Süd vəzi cərrahiyyəsinə şişlərin çıxarılması, lumpektomiya (xərçəngli toxumanın qoruyucu şəkildə çıxarılması), mastektomiya (süd vəzinin qismən və ya tam çıxarılması) və onkoplastik cərrahiyyə daxildir.

Həmçinin süd vəzi xərçəngi diaqnozu qoyulmuş pasiyentlərdə limfa düyünlərinin biopsiyası və ya çıxarılması kimi prosedurlar da bu sahədə tez-tez tətbiq olunur.
Müalicə planı xəstənin yaşı, xərçəngin mərhələsi, hormonal reseptor statusu və genetik faktorlar əsasında fərdiləşdirilir. Bu proses onkoloq, radioloq, patolog və plastik cərrahların iştirakı ilə, multidissiplinar yanaşma əsasında həyata keçirilir. Bu yanaşma pasiyentlər üçün ən uyğun müalicə üsullarının seçilməsində və tətbiqində üstünlük yaradır.

Əməliyyatdan sonra pasiyentlər yalnız fiziki bərpa deyil, eyni zamanda psixoloji dəstək və məsləhət xidmətləri də ala bilirlər. Bu xidmətlər onların müalicə prosesinə uyğunlaşmasını və həyat keyfiyyətlərinin artırılmasını təmin edir.

Orqan Nəqli

Orqan Nəqli Mərkəzlərində həyat qurtaran böyrək və qaraciyər nəqli əməliyyatları peşəkar komanda tərəfindən dəqiqliklə aparılır. Böyrək nəqli, xroniki böyrək çatışmazlığı olan xəstələr üçün son ümid olaraq təklif olunur. Qaraciyər nəqli isə ciddi qaraciyər xəstəlikləri və ya qaraciyər çatışmazlığı hallarında tətbiq edilir.

Bu əməliyyatlar uyğun donor orqan tapıldıqdan və donor-alıcı uyğunluğu təsdiqləndikdən sonra aparılır. Həm donor, həm də alıcı üçün öncədən geniş tibbi qiymətləndirmə və hazırlıq mərhələsi həyata keçirilir.

Əməliyyatlar müasir texnologiyalarla təchiz olunmuş əməliyyat otaqlarında, təcrübəli cərrahlar və transplant koordinatorlarının iştirakı ilə həyata keçirilir. Əməliyyatdan sonra pasiyentlər ciddi nəzarət və dərman müalicəsi mərhələsinə daxil olurlar. Bu mərhələdə məqsəd orqanın orqanizm tərəfindən qəbul edilməsini təmin etmək və infeksiyalardan qorumaqdır.

Kolorektal Cərrahiyyə

Kolorektal cərrahiyyə, düz bağırsaq (rektum), anal kanal (anus) və yoğun bağırsaqda (kolon) yaranan xəstəliklərin diaqnostikası, müalicəsi və cərrahi müdaxiləsi ilə məşğul olan ixtisaslaşmış sahədir. Bu sahədə aşağıdakı xəstəliklərin müalicəsi həyata keçirilir:

• Kolon və rektum xərçəngi
• Divertikulit
• İltihablı bağırsaq xəstəlikləri (Kron xəstəliyi, xoralı kolit)
• Hemoroid (babasil)
• Anal fistul və anal çat (fissur)

Kolorektal cərrahlar, həzm sisteminin aşağı hissəsindəki bu orqanları həm funksional, həm də onkoloji baxımdan qiymətləndirərək, hər bir xəstə üçün fərdi müalicə planı hazırlayırlar.