Otorinolarinqologiya bölməsi

Otorinolarinqologiya (qısaca; LOR və ya QBB) - qulaq, burun, boğaz və baş-boyun nahiyəsində yerləşən orqanların funksiyalarını qorumağı və bu bölgələrdə yaranan xəstəliklərin diaqnostika və müalicəsini həyata keçirən tibbi ixtisas sahəsidir. QBB bölməsi eşitmə itkisi, sinusit, tonzillit (badamcıq iltihabı), qulaq infeksiyaları, adenoid (burun əti böyüməsi), səs batması, burun tutulması, başgicəllənmə (vertiqo), xoruldama və yuxu apnesi kimi geniş spektrli xəstəliklərlə məşğul olur.

Bu sahə həmçinin eşitmə, nəfəsalma və dadbilmə kimi əsas hiss orqanlarının sağlamlığının qorunmasına yönəldiyi üçün insan sağlamlığı baxımından həyati əhəmiyyət daşıyır. Qulaq infeksiyaları müalicə olunmadıqda eşitmə qabiliyyətinin zəifləməsinə, burun tıxanmaları isə tənəffüs çətinliklərinə və yuxu pozuntularına səbəb ola bilər.

Eyni zamanda, boğaz infeksiyaları immun sistemə mənfi təsir göstərərək ümumi sağlamlığı zəiflədə bilər. QBB xəstəliklərinin vaxtında aşkarlanması və müalicəsi gələcəkdə yarana biləcək ciddi fəsadların qarşısını almağa və xəstənin həyat keyfiyyətinin yüksəldilməsinə imkan verir.

Uşaq Qulaq-Burun-Boğaz (QBB) xəstəlikləri, uşaqlıq dövründə ən çox rast gəlinən sağlamlıq problemlərini əhatə edir. Bu sahədə badamcıq (tonzillit) əməliyyatları, orta qulaq infeksiyalarının və boğaz infeksiyalarının müalicəsi QBB mütəxəssisləri tərəfindən həyata keçirilir.

Qulaq burun boğaz (QBB) bölməsində qulaq infeksiyalarının müalicəsi, sinusit və allergik rinit kimi burun xəstəliklərinin idarə olunması, boğaz infeksiyalarının müalicəsi və səs batıqlığı kimi klinik xidmətlərlə yanaşı, badamcığın və adenoidin   çıxarılması əməliyyatları, burun estetikası (rinoplastika), sinus cərrahiyyəsi, qulaq tüpünün yerləşdirilməsi, yuxu apnesinin müalicəsi üçün cərrahi müdaxilələr və baş-boyun nahiyəsində yerləşən törəmələrin çıxarılması kimi cərrahi prosedurlar tətbiq edilir.

Qulaq burun boğaz (QBB) bölməsində həmçinin eşitmə itkisi, qulaq infeksiyaları, tarazlıq pozuntuları, başgicəllənmə, qulaq küyü, xroniki sinusit, burun allergiyaları, qoxu alma pozğunluqları, burun qanamaları, burun tıxanıqlığı, nazal polipoz, burun estetikası ilə bağlı problemlər, göz yaşı vəzisinin tıxanıqlıqları, səs pozğunluqları, udma problemləri, qastroezofaqeal refluks və baş-boyun nahiyəsindəki törəmələr kimi geniş spektrli halların diaqnostika və müalicəsi həyata keçirilir.

Qulaq Burun Boğaz (QBB) bölməsində müayinə olunan xəstəliklər aşağıdakılardır:

Qulaq xəstəlikləri: Eşitmə itkisi, qulaq infeksiyaları, tarazlıq pozuntuları, başgicəllənmə, qulaq küyü.

Burun xəstəlikləri: Xroniki sinusit, burun tıxanıqlığı, burun allergiyaları, qoxu alma pozğunluqları, burun qanamaları, nazal polipoz, burun estetikası ilə bağlı problemlər.

Boğaz xəstəlikləri: Səs pozğunluqları, udma problemləri, qastroezofaqeal refluks, badamcığın və adenoid toxumanın xəstəlikləri. 

Baş və boyun nahiyəsi xəstəlikləri: Baş-boyun törəmələri, üz siniri ilə bağlı problemlər, qalxanabənzər vəzi xəstəlikləri, göz yaşı vəzisi tıxanıqlıqları.

Qulaq Burun Boğaz (QBB), adiologiya və plastik-rekonstruktiv və estetik cərrahiyyə bölmələri, eşitmə, tarazlıq və estetik problemlərin diaqnostikası və müalicəsində bir-birini tamamlayan sahələrdir. QBB bölməsi eşitmə problemlərinin medikamentoz və cərrahi müalicəsini həyata keçirir, odyologiya bölməsi isə eşitmə testləri, tarazlıq qiymətləndirmələri və eşitmə cihazlarının tətbiqi ilə müalicə prosesini dəstəkləyir. Plastik-rekonstruktiv və estetik cərrahiyyə isə xüsusilə üz, burun və baş-boyun nahiyəsində estetik və ya funksional düzəliş tələb edən hallarda tətbiq edilir.

Burun estetikası (rinoplastika), üz deformasiyalarının bərpası və travmadan sonra aparılan rekonstruktiv əməliyyatlar kimi müdaxilələrdə QBB mütəxəssisləri ilə birgə çalışaraq xəstələrin həm tibbi, həm də estetik ehtiyaclarına uyğun həllər təqdim edilir. Bu bölmələr arasındakı əməkdaşlıq, pasiyentlərə funksional və estetik baxımdan hərtərəfli tibbi xidmət göstərilməsini hədəfləyir.

Qulaq Burun Boğaz (QBB) bölməsi-qulaq, burun, boğaz və baş-boyun nahiyəsində meydana gələn xəstəliklərin diaqnostika və müalicəsi ilə məşğul olan geniş ixtisas sahəsidir.

Bu bölmə eşitmə və tarazlıq pozuntuları, sinusit, allergik rinit, səs pozğunluqları, udma çətinliyi və burun tıxanıqlığı kimi geniş yayılmış problemlərlə yanaşı, həmçinin baş-boyun törəmələri, qalxanabənzər vəzi xəstəlikləri və üz siniri ilə bağlı pozuntular kimi daha ciddi halları da əhatə edir.

Həm uşaqlarda, həm də böyüklərdə tez-tez rast gəlinən bu xəstəliklər nəfəsalma, danışıq, eşitmə və ümumi sağlamlıq üzərində mühüm təsirə malik ola bilər. QBB bölməsi medikamentoz və cərrahi müalicə üsullarını birgə tətbiq edərək xəstələrin həyat keyfiyyətinin yüksəldilməsini hədəfləyir.

QBB bölməsində diaqnostika və müalicəsi aparılan xəstəliklər aşağıdakılardır:

Qulaq Xəstəlikləri

Qulaq xəstəlikləri, əsasən eşitmə və tarazlıq funksiyalarına təsir edən pozuntuları əhatə edir. Eşitmə itkisi doğuşdan ola biləcəyi kimi, yaşla, infeksiyalarla və ya ətraf mühit faktorları ilə əlaqəli olaraq da inkişaf edə bilər. Qulaq infeksiyaları, xüsusilə orta qulaq iltihabı şəklində özünü göstərir və müalicə olunmadıqda daimi eşitmə itkisinə səbəb ola bilər.

Tarazlıq pozuntuları və başgicəllənmə, daxili qulaqda baş verən problemlərdən qaynaqlana bilər və gündəlik həyatı mənfi təsirləyə bilər. Qulaq küyü (tinnitus), adətən eşitmə sistemindəki zədələnmələr nəticəsində yaranır və ətraflı qiymətləndirmə tələb edir.

Burun Xəstəlikləri

Burun xəstəlikləri, nəfəsalma və qoxu alma funksiyalarını pozan halları əhatə edir. Xroniki sinusit, burun ətrafındakı sinus boşluqlarında uzunmüddətli iltihablanmaya səbəb olur, burun tıxanıqlığı isə nəfəs almağı çətinləşdirir. Burun allergiyaları (allergik rinit), polen və ya toz kimi allergenlərin təsiri ilə tez-tez müşahidə olunur.

Qoxu alma pozğunluqları, sinus xəstəliklərindən travmalara qədər müxtəlif səbəblərlə bağlı inkişaf edə bilər. Burun qanamaları və nazal polipozis, ciddi burun xəstəliklərinin göstəricisi ola bilər. Bundan əlavə, burun estetikası ilə bağlı problemlər həm kosmetik, həm də funksional korreksiyalar tələb edə bilər.

Boğaz Xəstəlikləri

Boğaz xəstəlikləri, udma, danışıq və nəfəsalma funksiyalarına təsir edən müxtəlif pozuntuları əhatə edir. Səs pozğunluqları, səs tellərində meydana gələn problemlərlə əlaqəlidir və danışıq çətinliyinə səbəb ola bilər. Udma problemləri, qida borusu və ya boğaz əzələlərinin funksional pozğunluqları ilə əlaqəli ola bilər.

Qastroezofageal refluks, mədə turşusunun qida borusuna geri qayıtması ilə ortaya çıxır və boğazda qıcıqlanmaya səbəb ola bilər. Badamcığın və adenoidin xəstəlikləri, xüsusilə uşaqlarda tez-tez rast gəlinən və cərrahi müdaxilə tələb edə bilən hallardır.

Baş və Boyun Nahiyəsi Xəstəlikləri

Baş və boyun nahiyəsi xəstəlikləri, ciddi sağlamlıq problemlərinə yol aça biləcək pozuntuları əhatə edir. Baş-boyun törəmələri xoşxassəli və ya bədxassəli ola bilər və erkən diaqnostika burada həyati əhəmiyyət daşıyır. Üz siniri ilə bağlı problemlər, üz əzələlərinin hərəkət qabiliyyətini pozaraq funksional itkilərə səbəb ola bilər.

Qulaq burun boğaz (QBB) bölməsində diaqnostika, qulaq, burun, boğaz və baş-boyun nahiyəsindəki xəstəliklərin düzgün müəyyən edilməsi üçün geniş qiymətləndirmə prosesi əsasında aparılır. İlk mərhələdə pasiyentin ətraflı tibbi anamnezi toplanır və fiziki müayinə həyata keçirilir.

Qulaq xəstəlikləri otoskopiya vasitəsilə qiymətləndirilir, burun və sinus patologiyaları isə endoskopik müayinə ilə yoxlanılır. Boğaz problemləri zamanı larinqoskopiya kimi xüsusi görüntüləmə üsulları ilə səs telləri və udlaq ətraflı şəkildə incələnir.

Eşitmə itkisini müəyyən etmək üçün odyometriya, tarazlıq pozuntularını qiymətləndirmək üçün isə videonistagmografiya (VNG) kimi testlər tətbiq olunur.

Qulaq Burun Boğaz (QBB) bölməsində tətbiq olunan əsas testlər:

• Audiometriya testi - Eşitmə səviyyəsini və eşitmə itkisini qiymətləndirmək üçün aparılır.
• Timpanometriya - Orta qulaqda təzyiqi və qulaq pərdəsinin hərəkətliliyini ölçmək üçün istifadə olunur.
• Saf səs audiometriyası - Müxtəlif tezliklərdə eşitmə həssaslığını ölçmək üçün tətbiq edilir.
• Akustik refleks testi - Orta qulaq və eşitmə sinirlərinin funksiyalarını qiymətləndirmək üçün aparılır.
• Endoskopik müayinə - Qulaq, burun və boğazdakı quruluş pozuntularını vizual olaraq qiymətləndirmək üçün endoskop vasitəsilə həyata keçirilir.
• Bariumla udma testi - Udma çətinliyi və qida borusu ilə bağlı problemləri müəyyən etmək üçün aparılır.
• Kompüter tomoqrafiyası (KT) - Sinuslar, qulaq və boğazdakı struktur anomaliyaları ətraflı incələmək üçün istifadə olunur.
• Maqnit-rezonans tomoqrafiya (MRT) - Sinir sistemi, törəmələr və digər struktur problemləri qiymətləndirmək üçün tətbiq olunur.
• Nazal allergiya testi - Burun tıxanıqlığı və allergik rinitin səbəblərini müəyyən etmək üçün aparılır.
• Tarazlıq testi (VNG) - Vertigo və digər tarazlıq pozuntularının diaqnostikası üçün istifadə olunur.
• Qulaq axıntısı üçün bakterioloji əkilmə (kultivasiya) - Qulaq infeksiyalarının səbəbini təyin etmək üçün aparılır.
• Burun və sinus materialının kultivasiyası - Sinusit kimi infeksiyaların diaqnostikasında istifadə olunur.
• Larinqoskopiya - Səs telləri və qırtlağın vizual müayinəsi üçün tətbiq olunur.
• Udma testi - Udma funksiyasını qiymətləndirmək üçün istifadə olunur.
• Dəri allergiya testi - Qulaq, burun və boğazda allergiyaya bağlı əlamətləri müəyyən etmək üçün tətbiq edilir.
• Polisomnoqrafiya - Yuxu apnesi və xoruldama kimi yuxu ilə bağlı QBB problemlərinin diaqnozu üçün aparılır.

Qalxanabənzər vəzi xəstəlikləri, hormon disbalansı ilə əlaqəli ciddi endokrin pozuntulara gətirib çıxara bilər. Göz yaşı vəzisi tıxanıqlıqları isə göz sağlamlığını pozaraq infeksiyalara və göz quruluğuna səbəb ola bilər.

Qulaq, burun, boğaz və baş-boyun nahiyəsində rast gəlinən xəstəliklərin müalicəsi QBB bölməsində xəstəliyin xarakteri və ağırlıq dərəcəsinə uyğun olaraq medikamentoz və ya cərrahi üsullarla həyata keçirilir.

Medikamentoz müalicə üsullarına antibiotiklər, allergiya əleyhinə preparatlar, burun spreyləri və səs terapiyası kimi yanaşmalar daxildir. Məsələn, sinusit, allergik rinit və ya qulaq infeksiyaları əksər hallarda dərman müalicəsi ilə idarə olunur.

Cərrahi müdaxilələr isə badamcıq və vəz əməliyyatları, sinus cərrahiyyəsi, burun estetikası (rinoplastika), qulağa tüp yerləşdirilməsi, yuxu apne sindromunun cərrahi müalicəsi və baş-boyun nahiyəsindəki şişlərin çıxarılması kimi prosedurları əhatə edir.

Müasir texnologiyalarla dəstəklənən endoskopik cərrahiyyə metodları minimal invaziv yanaşma ilə xəstələrin daha tez sağalmasına imkan verir. Eyni zamanda, səsin batması və udma çətinliyi kimi funksional problemlərin müalicəsində multidisiplinar yanaşma tətbiq olunur. QBB mütəxəssisləri hər bir pasiyentin ehtiyaclarını nəzərə alaraq, həm funksional, həm də estetik nəticələrə yönəlmiş fərdi müalicə planı hazırlayır.

• Dərman Müalicəsi: İnfeksiyalar, allergiyalar və iltihabi hallar zamanı uyğun dərman müalicəsi tətbiq olunur.
• Cərrahi Müdaxilələr: Xroniki sinusit üçün funksional endoskopik sinus cərrahiyəsi (FESS), badamcıq (tonzillektomiya) və adenoid (adenoidektomiya) əməliyyatları, qulaq tüpünün yerləşdirilməsi və burun arakəsməsinin düzəldilməsi (septoplastika) kimi cərrahi prosedurlar icra edilir.
• Endoskopik Cərrahiyyə: Burun, sinus və boğaz nahiyəsindəki struktur problemlərin aradan qaldırılması üçün endoskop vasitəsilə minimal invaziv cərrahi üsullar tətbiq edilir.
• Qulaq Cərrahiyyəsi: Orta qulaq infeksiyalarının müalicəsi, deşilmiş qulaq pərdəsinin bərpası (timpanoplastika) və eşitmə itkisi hallarında koklear implantasiya tətbiq olunur.
• Səs Terapiyası: Səs batması və ya səs telləri ilə bağlı problemlərin həllində danışıq və səs terapiyası tövsiyə edilir.
• Allergiya Müalicəsi: Allergik rinit və digər allergik reaksiyaların idarəsi üçün immunoterapiya və ya dərman müalicəsi tətbiq olunur.
• Tarazlıq Müalicəsi: Başgicəllənmə (vertigo) və digər tarazlıq problemləri üçün fizioterapiya və reabilitasiya proqramları aparılır.
• Yuxu Apnesi Müalicəsi: Yuxuda tənəffüs dayanması hallarının idarəsi üçün CPAP cihazları, cərrahi müdaxilələr və həyat tərzi dəyişiklikləri tətbiq edilir.
• Xorultunun Müalicəsi: Dil kökü və yumşaq damaq bölgəsinə yönəlik cərrahi prosedurlar, burun açıcı cihazlar və ya radiofrekans terapiyası istifadə olunur.
• Burun Cərrahiyyəsi: Burun tıxanıqlığı və estetik problemlərin aradan qaldırılması üçün rinoplastika və septoplastika əməliyyatları aparılır.
• Qulaq Təmizliyi: Qulaq kiri yığılması (buşon) və ya yad cismlərin çıxarılması üçün müxtəlif prosedurlar həyata keçirilir.
• İyeksion Müalicələr: Səs tellərinin iflici və ya spazmodik disfoniya hallarında botulinum toksini inyeksiyaları tətbiq olunur.
• Reflyuks Müalicəsi: Boğazda narahatlıq yaradan mədə turşusunun idarəsi məqsədilə dərman və ya cərrahi müalicə aparılır.
• Fizioterapiya: Çənə oynağı (TME) pozğunluqları və əlaqədar ağrıların aradan qaldırılması üçün fizioterapevtik üsullardan istifadə olunur.

Cərrahi Müdaxilələr

Qulaq, Burun və Boğaz (QBB) bölməsində cərrahi müdaxilələr, bu bölgələrdə rast gəlinən xəstəliklərin müalicəsində mühüm rol oynayır.

Aparılan cərrahi əməliyyatlara badamcığın və adenoidin çıxarılması, sinus cərrahiyyəsi, burun tıxanıqlığının aradan qaldırılması üçün aparılan septoplastika, burun estetikası (rinoplastika) və qulaq tüpünün yerləşdirilməsi daxildir.

Bunlarla yanaşı, yuxu apnesinin cərrahi yolla müalicəsi, səs tellərinə yönəlik əməliyyatlar və baş-boyun nahiyəsində yerləşən xoş- və ya bədxassəli törəmələrin çıxarılması tez-tez həyata keçirilən müdaxilələrdəndir.

Minimal invaziv texnikalar və endoskopik cərrahiyyənin tətbiqi, xəstələrin daha sürətli sağalmasını və əməliyyat sonrası fəsadların azalmasını təmin edir. Bu müdaxilələr, funksional problemlərlə yanaşı estetik ehtiyacların da qarşılanmasına yönəlmiş kompleks yanaşma imkanı yaradır.

Qulaq, Burun və Boğaz (QBB) Bölməsində Tətbiq Olunan Cərrahi Müdaxilələr

• Badamcıqların çıxarılması (Tonzillektomiya): Xroniki infeksiyalar və ya badamcıq hipertrofiyası hallarında badamcıqların cərrahi yolla götürülməsi.
• Adenoidin çıxarılması (Adenoidektomiya): Tənəffüs çətinliyi və ya təkrarlayan infeksiyalar adenoidin çıxarılması.
• Sinus cərrahiyyəsi (FESS): Xroniki sinusit və ya burun poliplərinin müalicəsi məqsədilə sinüs boşluqlarının endoskopik üsulla təmizlənməsi.
• Qulaq tüpünün yerləşdirilməsi: Orta qulaqda maye yığılması və ya tez-tez təkrarlanan infeksiyaların qarşısını almaq üçün ventilyasiya tüpünün qoyulması.
• Burun çəpəri əməliyyatı (Septoplastika): Burun tıxanıqlığına səbəb olan burun çəpəri əyriliyinin düzəldilməsi.
• Burun estetik cərrahiyyəsi (Rinoplastika): Burunun formasının korreksiyası və/və ya tənəffüs funksiyalarının bərpası üçün aparılan əməliyyat.
• Qulaq pərdəsinin bərpası (Timpanoplastika): Deşilmiş qulaq pərdəsinin cərrahi üsulla təmiri.
• Orta qulaq əməliyyatları: Orta qulaq infeksiyaları, xolesteatom və eşitmə sümüklərinin zədələnməsi zamanı aparılan cərrahi müdaxilələr.
• Səs telləri üzərində əməliyyatlar: Nodul, polip və ya törəmələrin səs tellərindən çıxarılması.
• Tüpürcək vəzisi cərrahiyyəsi: Tükürək vəzisində daş və ya şişlərin çıxarılması və ya vəzin tamamilə götürülməsi.
• Baş və boyun nahiyəsinin cərrahiyyəsi: Şişlər və kistlərin çıxarılması üçün aparılan əməliyyatlar.
• Yuxu apnesi cərrahiyyəsi: Dil kökü, yumşaq damaq və ya geniz bölgəsində hava keçidini daraldan problemlərin cərrahi yolla aradan qaldırılması.
• Qırtlaq əməliyyatı (Larinqektomiya): Qırtlaq xərçəngi və ya ağır səs telləri patologiyaları zamanı qırtlağın tam və ya qismən çıxarılması.
• Traxeotomiya: Tənəffüs yolunun açıq saxlanması məqsədilə nəfəs borusuna (traxeyaya) borunun yerləşdirilməsi.