Ürək və damar xəstəliklərinin diaqnozu, müalicəsi və qarşısının alınması ilə məşğul olan tibbi ixtisas sahəsidir. Kardioloqlar ürək tutmaları, ritm pozğunluqları, ürək çatışmazlığı, hipertoniya kimi xəstəlikləri müalicə edir. Kardiologiya şöbəsi EKQ, EXO-KQ, angioqrafiya kimi testlərlə diaqnoz qoyur. Kardiologiya şöbəsi dərman müalicəsi, həyat tərzi dəyişiklikləri və ya invaziv metodlarla müalicə aparır. Ürək xəstəliklərində erkən diaqnoz həyati əhəmiyyət daşıyır. Mütəmadi müayinə, sağlam qidalanma, idman və risk faktorlarından uzaq durmaq ürək sağlamlığının qorunmasında effektivdir. Kardiologiyaya döyüntü, sinə ağrısı, nəfəs darlığı kimi şikayətlərlə müraciət edilir.
site.service_content_title
Kardiologiya nədir?
Kardiologiya (ürək xəstəlikləri və sağlamlığı) ürək və damar sistemi xəstəliklərinin diaqnozu, müalicəsi və qarşısının alınması ilə məşğul olan tibbi ixtisas sahəsidir. Kardioloqlar ürək tutmaları, ritm pozğunluqları, ürək çatışmazlığı və damar tıxanıqlığı kimi kardiyovaskulyar problemləri müalicə edir və ürək sağlamlığının qorunması üçün tövsiyələr verir. Ürəyin sağlam işləməsi ümumi həyat keyfiyyəti və uzunömürlülük üçün çox önəmlidir.
Kardiovaskulyar xəstəliklər dünyada ən çox ölümə səbəb olan xəstəliklərdəndir. Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatına görə hər il təxminən 17,9 milyon ölümün əsas səbəbidir. Ən çox rast gəlinən xəstəliklərdən biri olan işemik ürək xəstəliyi hər 3 yetkin insandan birinə təsir edir və ürək xəstəliklərindən ölümlərin təxminən 49%-nin səbəbidir.
İkinci ən çox ölüm səbəbi insultdur, hər il 12,2 milyon insanda görülür və qalıcı əlilliyə səbəb ola bilər. Hipertoniya dünyada 1,28 milyard yetkinin sağlamlıq probleminə çevrilib ki, ürək tutması və ürək çatışmazlığı kimi ciddi xəstəliklərin əsas risk faktorudur. Ürək çatışmazlığı (64 milyon nəfər) və atrial fibrilasiya (37,6 milyon nəfər) kimi xroniki xəstəliklər də kardiovaskulyar xəstəliklərin yükünü artırır.
Kardiologiya nəyə baxır?
Kardiologiyanın əsas iş sahələrinə ürək tutması, hipertoniya, aritmiyalar, ürək çatışmazlığı, qapaq xəstəlikləri və anadangəlmə ürək qüsurları daxildir. Kardioloqlar elektrokardioqrafiya (EKQ), exokardioqrafiya, angioqrafiya kimi diaqnostika üsullarından istifadə edərək xəstəlikləri müəyyən edir və dərman müalicələri, həyat tərzi dəyişiklikləri və ya invaziv prosedurlarla müalicə aparırlar.
Bundan əlavə, obezlik, şəkər xəstəliyi, siqaret çəkmə və yüksək xolesterin kimi ürək sağlamlığına təsir edən risk faktorları ilə mübarizəyə də diqqət yetirirlər. Kardiologiya, xüsusilə işemik ürək xəstəliyi, qapaq xəstəlikləri və anadangəlmə ürək qüsurları kimi vəziyyətlərdə ürək-damar cərrahiyyəsi kimi digər tibb sahələri ilə yaxından əməkdaşlıq edir.
Kardioloqlar inkişaf etmiş görüntüləmə üsulları və invaziv prosedurlar vasitəsilə diaqnoz qoyur və müalicə variantlarını təyin edirlər. Cərrahlar isə açıq ürək əməliyyatları, bypass əməliyyatları və s. kimi daha invaziv müdaxilələr həyata keçirir.
| Xəstəlik | İzah | Diaqnostika Üsulları |
| Koronar Arteriya Xəstəliyi | Ürək əzələsinə gedən damarların daralması və ya tıxanmasıdır | EKQ, Efor testi, Koronar angioqrafiya |
| Ürək Tutması (MI) | Ürək damarlarından birinin anidən tıxanması, ürək əzələsinin zədələnməsi | Troponin testi, EKQ, Angioqrafiya |
| Ritm Pozğunluqları (Aritmiya) | Ürəyin normal ritmindən sapmasıdır | Holter, EKQ, Elektrofizioloji iş |
| Ürək Çatışmazlığı | Ürəyin bədənə kifayət qədər qan pompalaya bilməməsidir | EXO-KQ, BNP testi, Döş rentgeni |
| Qapaq Xəstəlikləri | Ürək qapaqlarının daralması | EXO-KQ, Kardiyak MRI, Angioqrafiya |
| Hipertoniya | Qanın təzyiqinin davamlı yüksək olmasıdır | Təzyiq ölçümü, EKQ, Böyrək funksiyası testləri |
| Perikardit | Ürək zarı iltihabıdır | EXO-KQ, MR, Qan testləri |
| Anadangəlmə Ürək Xəstəlikləri | Anadangəlmə ürəyin struktur qüsurlarıdır | EXO-KQ, KT angio, Kardiyak kateterizasiya |
| Kardiomiopatiya | Ürək əzələsinin struktur və funksional pozğunluqlarıdır | EXO-KQ, MR, Genetik testlər |
| Hiperxolesteronemiya | Qanda yüksək xolesterin səviyyəsidir | Qan testləri, Lipid profili |
Kardioloji Xəstəliklərin Əlamətləri Nələrdir?
Kardioloji xəstəliklərin əlamətləri əsasən ürək və damar sistemindəki funksional pozğunluqların nəticəsində ortaya çıxır. Ən çox görülən əlamətlər arasında sinə ağrısı, nəfəs darlığı, döyüntü, başgicəllənmə, huşunu itirmə, ayaqlarda şişlik, sürətli və ya nizamsız ürək döyüntüləri, gücsüzlük və yorğunluq yer alır. Xüsusilə sinə ağrısı və nəfəs darlığı kimi simptomlar təcili vəziyyətlərin əlaməti ola bilər.
Ən çox rast gəlinən simptomlar:
- Sinə ağrısı və ya ağırlıq hissi
- Xüsusilə fiziki gərginlik zamanı nəfəs darlığı
- Döyüntü və ya nizamsız ürək döyüntüsü
- Başgicəllənmə və huşun itməsi
- Qollar, çiyin, kürək və çənəyə yayılan ağrı
- Topuqlarda, ayaqlarda və qarında şişlik
- Günlük fəaliyyətlər zamanı halsızlıq və yorğunluq
- Soyuq tərləmə
- Dəridə solğunluq və ya göyərmə
- Öskürək və nəfəs alarkən xırıltı (xüsusilə ürək çatışmazlığında)
- İstirahət zamanı belə nəfəs darlığı və gecə oyanmaları
Kardioloji xəstəliklər nələrdir?
Kardioloji xəstəlikləri ürək və damar sistemini təsir edən müxtəlif xəstəlikləri əhatə edir. Ən geniş yayılmışları aşağıdakılardır:
- Koronar arteriya xəstəliyi (damar tıxanıqlığı)
- Ürək tutması (miokard infarktı)
- Ürək çatışmazlığı
- Hipertoniya (yüksək təzyiq)
- Aritmiya (ürək ritm pozğunluqları)
- Ürək qapağı xəstəlikləri
- Kardiomiopatiya (ürək əzələsi xəstəlikləri)
- Anadangəlmə ürək xəstəlikləri
- Aorta anevrizması (aorta damarının genişlənməsi)
- Perikardit (ürək zarı iltihabı)
Kardiologiya Bölməsində Diaqnostika və Testlər
Kardioloji müayinə ürək və damar sisteminin sağlamlıq problemlərini aşkarlamaq üçün tibbi qiymətləndirmə prosesidir. Bu proses aşağıdakı mərhələləri əhatə edir:
- Anamnez məlumatları: Müayinə zamanı xəstə əvvəlcə şikayətlərini danışır, tibbi tarixçəsi alınır, həyat tərzi və risk faktorları nəzərdən keçirilir.
- Fiziki Müayinə: Anamnez tamamlandıqdan sonra fiziki müayinə aparılır; ürək ritmi dinlənilir, digər əlamətlər yoxlanılır.
Kardiologiyada istifadə olunan əsas testlər:
- Elektrokardioqrafiya (EKQ): Ürəyin elektrik fəaliyyətini qeydə alır, ritm və sürəti haqqında məlumat verir, aritmiyaları və ürək tutması əlamətlərini müəyyən edir.
- Exokardioqrafiya (EXO): Ultrasəs dalğaları ilə ürəyin quruluşu, fəaliyyəti və qapaqların vəziyyəti qiymətləndirilir.
- Stress Testi (Efor Testi): Xəstənin qaçış zolağında hərəkət edərkən ürək ritmi və qan təzyiqi izlənilir.
- Holter Monitor: 24-48 saat ürək ritmini davamlı izləyən cihazdır, keçici ritm pozğunluqlarını aşkarlayır.
- Angioqrafiya (Koronar Angioqrafiya): Damarlar içərisinə kontrast maddə vurularaq rentgenlə damarların vəziyyəti göstərilir.
- Təzyiq Holteri: 24 saatlıq qan təzyiqini ölçür.
- Maqnit Rezonans Görüntüləmə (MRI): Ürəyin detallı görüntüsünü verir, anadangəlmə qüsurlar və digər xəstəliklərin qiymətləndirilməsində istifadə olunur.
- Kompüter Tomoqrafiya (KT) Angioqrafiyası: Koronar damarların dəqiq görüntüsünü təmin edir.
- Qan Testləri (Troponin, BNP və s.): Ürək infarktı və digər xəstəliklər üçün biomarkerlərin ölçülməsi.
- Nuklear Kardioloji Testlər: Ürəyin qan dövranını xüsusi radyoaktiv maddələrlə qiymətləndirir.
Kardioloji müayinə nə qədər tezliklə olmalıdır?
Müayinə tezliyi yaş, sağlamlıq vəziyyəti, ailə anamnezi, risk faktorları və əvvəlki ürək problemlərinə görə dəyişir. Sağlam gənclər ildə bir dəfə müayinə edə bilər. Risk qrupları və ürək xəstələri üçün daha sıx müayinə tələb olunur.
Ürək-Damar cərrahiyyəsi ilə Kardiologiya arasındakı fərq
- Kardiologiya: Dərman müalicəsi və qeyri-invaziv diaqnostika ilə ürək xəstəliklərinin idarə olunması.
- Ürək-damar cərrahiyyəsi: Ürək qapaq dəyişdirmə, by-pass əməliyyatı və digər cərrahi müdaxilələr.
Kardioloqlar hansı testləri edir?
- EKQ
- EXO-KQ
- Angioqrafiya
- Maqnit Rezonans Tomoqrafiya (MRT)
- KT
- Stress Testi
- Holter
- Tilt Table Testi (bayılmalar üçün)
- Elektrofizioloji Test
Kardioloji xəstəliklərdə müalicə üsulları
- Dərman müalicəsi: Təzyiq tənzimləyici, qan durulaşdırıcı, ritm stabilləşdirici.
- İnvaziv müdaxilələr: Angioplastika, stent yerləşdirilməsi, balon üsulları.
- Cihazlar: Ürək stimulyatoru (pilli) və ICD (defibrilyator).
- Cərrahi: Qapaq təmiri, bypass əməliyyatı.
- Həyat tərzi dəyişiklikləri: Sağlam qidalanma, idman, siqaretdən imtina.
- Davamlı nəzarət və müayinə
Kardioloqlardan Ürək Sağlamlığını Qorumaq Üçün Tövsiyələr
- Mütəmadi idman (həftədə ən az 150 dəqiqə)
- Siqaret və tütün məmulatlarından uzaq durmaq
- Stressi idarə etmək
- Sağlam və balanslı qidalanmaq
- Trans yağlardan və işlənmiş qidalardan çəkinmək
- Duz qəbulunu məhdudlaşdırmaq
- İdeal çəkini qorumaq
- Alkoqol qəbulunu azaltmaq
- Təzyiq, şəkər və xolesterolu izləmək
- Keyfiyyətli yuxu almaq
- Ailəvi xəstəlik tarixçəsi varsa müntəzəm müayinə
Ürək Sağlamlığı üçün tövsiyə olunan qidalar
- Tərəvəz və meyvələr (ispanaq, kələm, portağal, alma və s.)
- Tam taxıllar (yulaf, qəhvəyi düyü, buğda)
- Balıqlar (somon, sardina, xamsi) – Omega-3 mənbəyi
- Paxlalılar (nohut, lobya, mərcimək)
- Az yağlı süd məhsulları
- Sağlam yağlar (zeytun yağı, fındıq yağı)
- Ağ ət (toyuq, hinduşka)
- Qoz-fındıq və toxumlar (badam, qoz, chia, kətan toxumu)
Ürək xəstələri necə qidalanmalıdır?
- Doymuş və trans yağlardan uzaq olmaq
- Omega-3 ilə zəngin balıq yemək (həftədə ən az 2 dəfə)
- Gündəlik duz qəbulunu azaltmaq (5 qramdan az)
- Lifli tam taxıllar üstünlük vermək
- Gündə ən az 5 porsiyon tərəvəz və meyvə yemək
- Şəkər və sadə karbohidratları məhdudlaşdırmaq
- Zeytun yağı və digər sağlam yağlardan istifadə etmək
- Qırmızı ət yerinə ağ ət və ya bitki zülalları seçmək
- Alkoqolu məhdudlaşdırmaq və ya tərgitmək
- Kifayət qədər su içmək
- Porsionlara diqqət etmək, həddindən artıq yeməkdən qaçmaq
Kardiologiya bölməsi haqqında tez-tez verilən suallar
Ürək və damar xəstəliklərini araşdıran tibb sahəsidir.
Ürək tutması, ritm pozğunluğu, hipertoniya kimi xəstəlikləri müalicə edir və izləyir
EKQ, EXO-KQ, angioqrafiya, stress testi və s.
Kardiologiya qeyri-cərrahi, dərman və digər metodlarla müalicə edir, cərrahiyyə isə əməliyyatları aparır.
Xəstənin şikayəti dinlənir, fiziki müayinə edilir, EKQ, EXO-KQ və lazım gələrsə digər testlər tətbiq olunur.
Kardiologiya adətən dərin venoz sistemlə bağlı xəstəliklərlə məşğul olur, amma varikoz damarlar birbaşa damar cərrahiyyəsi sahəsinə aiddir. Buna görə varikoz üçün ürək-damar cərrahiyyəsi daha uyğundur.
Kardiologiyada EXO, ürək ultrasəs müayinəsi kimi tanınan exokardioqrafiya prosedurudur. Ürək qapaqları və əzələsinin quruluşu və funksiyasını göstərir.
Kardioloji müayinə xəstənin anamnezi və fiziki müayinəsi ilə başlayır. Sonra EKQ, EXO və lazım gəldikdə qan analizləri aparılır.
Kardiologiya dərmanla müalicə edilən ürək və damar xəstəliklərinə fokuslanır, ürək-damar cərrahiyyəsi isə əməliyyat tələb edən hallarla məşğul olur. Yəni biri daxili xəstəliklər (daxili tibb), digəri cərrahiyyə sahəsidir.
Kardioloq ürək ritm pozğunluqları, hipertoniya və ürək çatışmazlığı kimi xəstəlikləri izləyir. Diaqnoz qoyur, müalicəni tənzimləyir və xəstəni maarifləndirir.
Kardiologiya diaqnoz və izləmə üçün tez-tez qan analizləri tələb edir. Xüsusilə troponin, xolesterol və elektrolit səviyyələri vacibdir.
Kardioloji müayinədə xəstənin ürək səsləri dinlənir, təzyiq ölçülür və EKQ çəkilir. Lazım olduqda EXO, stress testi və qan analizləri istənir.
Kardioloji konsultasiya başqa bir həkimin xəstəni ürək baxımından qiymətləndirməsi üçün kardioloqdan rəyi istəməsidir. Xüsusilə əməliyyat öncəsi və ya riskli xəstələrdə istifadə olunur.
Kardiologiya şöbəsi ürək və dövran sistemi xəstəliklərinin diaqnozu və müalicəsi ilə məşğul olur. Ürək ritm pozğunluqları, ürək tutması, hipertoniya və ürək qapağı xəstəlikləri əsas maraq sahələridir.
Sinə ağrısı, döyüntü, nəfəs darlığı və huş itirmə hissi kimi şikayətlərlə müraciət edilə bilər. Həmçinin hipertoniya izlənməsi və ya ailədə ürək xəstəliyi varsa da qiymətləndirmə tələb oluna bilər.
Kardioloji müayinə anamnez, fiziki müayinə və təzyiq ölçümü ilə başlayır. EKQ, EXO-kardioqrafiya (EXO-KQ) və qan testləri kimi diaqnostik metodlar tez-tez tətbiq olunur.
Ürək sağlamlığını təhdid edən simptomların olması və ya xroniki ürək xəstəliklərinin izlənməsi üçün kardiologiya şöbəsinə müraciət edilir. Erkən diaqnoz və düzgün müalicə ilə ciddi ürək xəstəliklərinin qarşısı alına bilər.
site.clinic_technologies
site.service_clinics
Contacts
