Radiologiya (şüa-diaqnostika, rentgen, USM, UZİ) - tibbdə xəstəliklərin diaqnostika və müalicəsində istifadə olunan mühüm ixtisas sahəsidir. Bu sahə rentgen (X-şüaları), maqnit rezonans tomoqrafiyası (MRT), kompüter tomoqrafiyası (KT), ultrasəs və nüvə təbabəti kimi müxtəlif görüntüləmə üsullarını əhatə edir.
Radioloqlar bu görüntüləmə metodlarından istifadə edərək orqanizmin daxili quruluşlarının detallı təsvirlərini əldə edir və həkimlərin xəstəlikləri müəyyənləşdirməsinə, müalicə seçimlərini qiymətləndirməsinə və müalicə prosesini izləməsinə yardımçı olurlar.
Radiologiya Nədir?
Latınca “parlayan” anlamına gələn radiationem və Qədim Yunan dilində “tədqiqat”, “araşdırma” məna verən -ology sonluqlarının birləşməsindən yaranmış radiologiya, tibb sahəsində xəstəliklərin diaqnozu və müalicəsində istifadə olunan bir ixtisasdır. Radiologiya- rentgen (X-şüaları), maqnit rezonans görüntüləmə (MRT), kompüter tomoqrafiyası (KT), ultrasəs və nüvə tibb metodu kimi görüntüləmə üsullarından istifadə edərək bədənin daxili strukturlarının detallı təsvirini əldə edir. Bu təsvirlər həkimlərə xəstəlikləri müəyyən etməkdə, müalicə variantlarını müzakirə etməkdə və müalicə prosesini izləməkdə yardımçı olur.
Radioloq isə tibbi görüntüləmə metodlarından istifadə edərək xəstəlikləri diaqnoz qoyan və ehtiyac olduqda müalicə edən ixtisaslı həkimə verilən addır.
Radiologiya Nəyə Baxır?
Radiologiya müxtəlif tibbi vəziyyətlərin diaqnoz və müalicəsində istifadə olunur. Əsas istifadə sahələri arasında sümük və oynaq xəstəlikləri, sinir sistemi xəstəlikləri, ürək-damar (kardiovaskulyar) xəstəlikləri və ağciyər xəstəlikləri yer alır. Rentgen və MRT (maqnit rezonans tomoqrafiyası) kimi görüntüləmə üsulları vasitəsilə sümük sınıqları, oynaq iltihabları və artrit kimi problemlər müəyyən edilir. Beyin və onurğa beyni xəstəliklərinin diaqnozunda MRT və KT (kompüter tomoqrafiyası) müayinələrindən istifadə olunur. Bu üsullar, şişlər, infeksiyalar və sinir sistemi ilə bağlı digər problemlərin aşkarlanmasında faydalıdır. Ürək və damar xəstəliklərinin diaqnostikasında istifadə olunan anjioqrafiya, ultrasəs və MRT metodları ilə infarkt riski yaradan plakalar, damar tıxanıqlıqları və ürək anomaliyaları müəyyən edilə bilər. Ağciyər xəstəliklərinin, xüsusilə xərçəng və infeksiyaların diaqnozunda rentgenoqrafiya və KT müayinələri geniş tətbiq olunur. Radiologiya bölməsi bədəndəki strukturları görüntüləməklə, eozinofil (EOS) səviyyəsinin artması ilə əlaqədar ola biləcək iltihabi və ya infeksion vəziyyətlərin aşkar edilməsinə də kömək edə bilər.
Hansı Hallarda Radioloji Müayinə üçün Müraciət Olunur?
Radiologiya bölməsinə adətən birbaşa müraciət edilmir; bunun əvəzinə, müəyyən bir müalicə həkiminin yönləndirməsi tələb olunur. Həkiminiz əlamətlərinizin ağırlıq dərəcəsinə və təbiətinə əsasən hansı növ radioloji müayinənin tələb olunduğuna qərar verir. Məsələn, sümük sınığından şübhələnilirsə rentgen, daxili orqanlarla bağlı problem varsa KT (kompüter tomoqrafiyası) və ya MRT (maqnit rezonans tomoqrafiyası), hamiləlik zamanı isə ultrasəs müayinəsi tətbiq olunur.
Radioloji müayinəyə səbəb ola biləcək əsas əlamətlər:
- Davamlı və şiddətli baş ağrıları
- Qəfil görmə və ya eşitmə itkisi
- Sinə ağrısı
- Qarın ağrısı
- Sümük və ya oynaq ağrıları
- Nəfəs darlığı
- Qəfil və kəskin bel və ya qarın ağrısı
- Travma və ya qəza sonrası yaranan ağrılar
- Uzun müddətli və səbəbi bilinməyən hərarət
- Qeyri-normal qan analiz nəticələri
- Çəki itkisi və ya iştah dəyişiklikləri
- Şişlik və ya kütlə hiss olunması
Tez -Tez Verilən Suallar
Radioloji görüntüləmə metodlarına rentgen (X-şüaları), maqnit rezonans görüntüləmə (MRT), kompüter tomoqrafiyası (KT), ultrasəs və nüvə təbabəti daxildir.
Bəli, radioloji müayinələr ümumiyyətlə təhlükəsizdir. Lakin, rentgen və KT kimi bəzi üsullar radiasiyaya məruz qalma tələb etdiyindən yalnız həkim göstərişi ilə və zərurət olduqda tətbiq edilməlidir. MRT və ultrasəs isə radiasiya vermədiyindən daha təhlükəsiz hesab olunur.
Bəzi radioloji müayinələrdən əvvəl xüsusi hazırlıq tələb oluna bilər. Məsələn, MRT müayinəsindən əvvəl metal əşyaların çıxarılması vacibdir. KT və ya ultrasəs müayinələri öncəsində isə müəyyən müddət ac qalmaq və ya bol su qəbul etmək lazım ola bilər.
Radioloji müayinələrin nəticələri adətən bir neçə saatdan bir neçə günə qədər olan müddətdə çıxır. Təcili hallarda nəticələr daha qısa müddətdə əldə edilə bilər.
Əksər radioloji müayinələr ağrısızdır. Lakin bəzi invaziv (intervensional) radioloji prosedurlar zamanı yüngül narahatlıq və ya ağrı hiss oluna bilər. Bu kimi hallarda həkiminiz müvafiq tədbirlər görəcəkdir.
Hamiləlik zamanı radioloji müayinələrin aparılması mümkün qədər məhdudlaşdırılmalıdır. Xüsusilə radiasiya ilə bağlı olan müayinələrdən çəkinmək tövsiyə olunur. Bu hallarda alternativ görüntüləmə üsulları – məsələn, ultrasəs – üstünlük təşkil edir.
Ümumiyyətlə, radioloji müayinələrin ciddi əlavə təsirləri müşahidə olunmur. Lakin nadir hallarda kontrast maddələrə qarşı allergik reaksiyalar baş verə bilər. Bu cür hallar haqqında əvvəlcədən həkiminizə məlumat verilməli və ehtiyac olduqda profilaktik tədbirlər görülməlidir.
Radioloji görüntüləmə vasitəsilə sümük sınıqları, şişlər (törəmələr), infeksiyalar, daxili orqan zədələnmələri, damar tıxanıqlıqları və digər bir çox xəstəlik və patoloji vəziyyətlər müəyyən edilə bilər.
Filiallar
Əlaqə
